هدف از این پایان نامه تاریخچه قراردادهای نفت ایران و تشریح انواع قراردادهای نفتی می باشد. در این پایان نامه انواع قراردادهای نفتی در ایران بررسی خواهند شد.

 

 

قراردادهای نفتی ایران با دادن امتیازات متعدد به کشورها و افراد متخلف آغاز شد. بارون جولیوس رویتر آلمانی تبار که در سال 1857 به تابعیت انگلستان در آمده بود پس از گفتگو با محسن خان معین الملک با پیشنهاد وزیر مختار ایران موافقت کرد و قرار شد بر‌ای انجام ماموریت نماینده خود (ادوارد کوت) را به ایران بفرستد. گزارش رونالد تامسون کاردار سفارت بریتانیا در تهران حاکی از آن است که رویتر برای آنکه میرزا محسن خان معین الملک را از دادن پیشنهاد مشابه به دیگران منع کند و از حمایت و پشتیبانی وی برخوردار باشد به او و برادرش وعده سهیم شدن در منافع شرکتی را که بر اساس امتیازاتی که تحصیل می‌گردید، داد.  

 

 

 

این امتیاز در حقیقیت یکی از نادرترین و عجیب‌ترین امتیازاتی است که از سوی دولتی به یک خارجی تفویض شود به موجب بند یازده آن مقرر شد که دولت ایران به حکم این قرار داد حق مخصوص و امتیاز انحصاری و قعطی استخراج معادن زغال سنگ آهن، مس، سرب، نفت و غیره (به استثنای معادنی که ملک مردم است و معادن طلا، نقره و جواهر) را به رویتر واگذار نماید و در ازای آن پانزده درصد سود خالص هر معدنی را که مورد بهره برداری شرکت قرار می‌گیرد را دریافت می‌کند هم چنین براساس ماده 14 این قرارداد بهره برداری از جنگل‌های سراسر کشور به شرکت انگلیسی واگذار شده و این شرکت متعهد به پرداخت15 درصد سود ویژه به دولت ایران است.  

 

 


همین دو بند این قرارداد حاکی از این واقعیت است که این قرار داد یکی از زیانبار‌ترین قراردادهای پیش از انقلاب است. این امتیاز به قدری شتابزده تنظیم شده بود که موجب بهت و حیرت اصحاب سیاست انگلستان گردید به گونه‌ای که لرد کرزن در کتاب خودش «ایران و مسأله نفت» نوشت: «وقتی امتیاز رویتر منشر گشت مندرجات آن حاکی از تسلیم کامل و خارق العاده کلیه منابع صنعتی کشور به بیگانگان بود و این کاری بود که هیچ گاه در تاریخ سابقه نداشته و حتی شاید خواب آن را هم کسی نمی‌دیده است».  

 

 


از نقاط تاریک دیگر این امتیاز، بود که: «در هنگام امضای امتیازنامه، نماینده رویتر، به عنوان پیش شرط پذیرفته شده، متعهد می‌شود وامی به مبلغ دویست هزار لیره از سوی رویتر به شاه پرداخت شود و چون ناصرالدین شاه قصد داشت تا این پول را صرف مخارج سفر اروپائی خود کند، مقرر گردید که رویتر منابع لازم را در شهرهای مسکو، سنت پیترزبورگ، برلین، لندن، پاریس، رم، وین و استانبول در اختیار شاه بگذارد». 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


فهرست مطالب

تاریخچه صنعت نفت    7
1ـ1 مفاهیم و تعاریف    7
1ـ1ـ1 تاریخچه نفت    7
1ـ1ـ3 ذخایر نفتی    9
1ـ1ـ4 استخراج نفت    10
1ـ1ـ5 کمپانی‌های نفتی    11
1ـ2 تاریخچه قراردادهای نفت ایران    13
1ـ2ـ1 امتیازات نفتی    13
1ـ2ـ2 امتیاز شرکت هاتز    14
1ـ2ـ3 قرارداد دارسی    15
1ـ2ـ4 قرار داد آرمیتاژ اسمیت    16
1ـ2ـ5 الغای امتیاز نفت دارس    17
1ـ2ـ6 امتیاز شرکت استاندارد اویل نیوجرسی    19
1ـ2ـ7 امتیاز شرکت نفت سینکلر    20
1ـ2ـ8 شرکت نفت کویر خوریان    21
1ـ2ـ9 قرارداد1933    22
1ـ2ـ10 قرارداد الحاق گس ـ گلشائیان    23
1ـ2ـ11 شرکت نفت ایران    24

1ـ2ـ12 نهضت ملی شدن صنعت نفت    25

1ـ2ـ13 تحولات صنعت نفت ایران تا انقلاب 1357    26
1ـ2ـ14 دوران پس از انقلاب    28
1ـ2ـ15 صادرات نفت در سالهای گذشته    30
1ـ3 انواع قراردادهای نفتی    32
1ـ3ـ1 قراردادهای امتیازی (مالکیت کل محصول درون مخزن)    33
1ـ3ـ2 قراردادهای مشارکت در تولید    34
1ـ3ـ3 قراردادهای خدماتی (service contracts)    36

1ـ3ـ4 سابقه قراردادهای خدمت در صنعت نفت    38

1ـ3ـ5 ویژگیهای قراردادهای خدمات    41
1ـ3ـ6 قراردادهای اکتشاف و توسعه    42
1ـ3ـ7 انواع قراردادهای خدماتی    43
1ـ3ـ8 قراردادهای صرفا خدماتی    43
1ـ3ـ9 قراردادهای خدماتی خطرپذیر    44
1ـ3ـ10 قراردادهای کاملا خطر پذیر    45

1ـ3ـ11 قراردادهای بیع متقابل    46

1ـ3ـ12 موارد مهم در قراردادهای خدماتی    51

1ـ3ـ13 حل و فصل اختلاف در قراردادهای خدماتی    52

1ـ3ـ14 قراردادهای خدمت بعد از پیروزی انقلاب اسلامی    53
1ـ3ـ15 نسل جدید قراردادهای نفتی    54
1ـ3ـ16 قراردادهای نسل چهارم خدماتی ایران (ipc)    54
1ـ3ـ17الزامات مدل IPC    55
1ـ3ـ18 ویژگی‌های مدل جدید    56
1ـ3ـ19 تحولات تقنینی قراردادهای بالا دستی نفت و گاز    58
1ـ3ـ19ـ1 قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی    58
1ـ3ـ19ـ2 قانون بودجه سال 1382    58
1ـ3ـ19ـ3 قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران    58
1ـ3ـ19ـ4 ماده 14 قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران    59
1ـ3ـ19ـ5 1390 قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران 1394    60
1ـ3ـ19ـ6 قانون اصلاح قانون نفت مصوب تیر ماه 1390    60
1ـ3ـ19ـ7 قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت مصوب 1391    60


منابع و ماخذ    62